Bahasa Jiwa Bangsa
Entri kali ni aku nak merekodkan kembali bahasa-/perkataan loghat yang digunakan dikampung aku (kampung aku ni kat Seberang Perai Utara..nama rahsia ehehe), bahasa/perkataan yang satu ketika dulu selalu digunakan..tapi kini dah hampir pupus dan dah lama tak dengar bahasa-bahasa tempatan (local..bak kata orang kampung aku ehehe).
Kekadang kita lupa..bahasa itulah yang membuatkan kita unik dan istimewa. Untuk makluman bukan semua bahasa utara @ Penang @Kedah @ Perlis @ Perak utara pada orang luar bunyinya nampak sama..tapi sebenarnya berbeza..di Penang saja antara bahasa tanah besar dan bahagian pulau pun ada beza..tu bagi orang yang mendengar dengan teliti.
Kalau kat kampung aku antara perkataan/bahasa selalu digunakan dahulu / sekarang (ada yang dah tak guna..mungkin moden kot..) adalah:
[ Nota Dinding : Bahasa/perkataan yang digunakan di kampung aku.. tapi kalau kampung / bahagian lain di utara tidak termasuk dalam ini cerita..heheh..mungkin juga terdapat persamaan atau perbezaan]
A
Awat (a-wat)
Maksud : Kenapa
Contoh : "awat hang tak bagitau kat aku depa nak mai umah ?"
Ayaq (a-yaq)
Maksud : Air
Ayaq Lemenet : Air botol (macam coke/ soda dulu2 dalam botol tu)
ayaq acaq : Air limbah
B
Berberan-beran
Maksud : berlapis-lapis, berlebih-lebihan (untuk pakaian sahaja)
Contoh: "hang ni nak pi mana dengan baju berberan-beran nih?"
Balin (ba-lin)
Maksud : perbuatan membaling (tangan melepasi bahu)
lihat juga : "punggai", "hawin", "tenggalong"
Contoh : "hang balin sat anjin tu..hingaq saja malam-malam ni"
Besiaq (be-siaq)
bunyi "be" tu macam bunyi "be" dalam perkataan "bengong"
Maksud : orang yang membuang air kecil /kencing dengan kerap
Contoh : "Hang ni besiaq betoi la..dari tadi dok pi kencin !"
Bedeghemen (be-de-ghe-men) / bederemen
Maksud : muka comot dan penuh calar-balar/luka kecil (banyak digunakan kepada kanak-kanak),
Contoh 1 : jatuh tersembam ..muka bederemen
Contoh 2 : hang ni pi mana? balik-balik muka habih bedeghemen?
Beluam (be-lu-am)
Maksud : buntil pakaian / gumpalan pakaian dan dibuat macam bunjut
Contoh : " kalau hang dah tak suka..hang buleh bawak semua beluam hang lepaih tu pi la mana hang suka !"
Bedeqhau (be-de-qhau)
Maksud 1 : bederau darah (ni semua orang tau)
Maksud 2 : Bergotong royong menanam padi
Contoh : "Isok jom pi bedeqhau dengan maki di bendang Pak Mud.."
Belemoih (be-le-moih)
Maksud : Comot (tumpuan diberikan kepada bahagian muka)
Belebau
Maksud: pukul di belakang dengan kayu besar
Berdanoq (be-da-noq)
Maksud : Comot dan berdaki (tumpuan diberikan kepada bahagian kaki dan pakaian)
Belengas (be-le-ngas)
Maksud : kotor/comot dan basah (tumpuan diberikan kepada badan)
Bunga taik
Maksud : Peribahasa - bergaduh (untuk kanak-kanak)
Contoh : hangpa dua dok melawak-melawak..sat lagi jadi bunga taik la tu..
Besiang (be-siang)
Maksud 1 : Menyiang ikan
Maksud 2 : Gotong-royong oleh orang-orang kampung dalam usaha membantu tuan rumah memotong bahan-bahan masakan (ubi, bawang,kacang dll) di rumah kenduri pada waktu malam sebelum hari kenduri keesokkan harinya
Contoh: Pak imam : "Semua jemaah dijembut untuk bersiang di rumah Pak Ali lepas isyak pasai dia nak kenduri kawin anak dia isok"
Boq:
Maksud :Joran (untuk memancing ikan)
Bon
Maksud : Polis
slang budak2 remaja..
Belahak (be-la-hak)
Maksud : sendawa
Bebai (be-bai)
Maksud : Merajuk (siap dengan memek muka)
Baloq (ba-loq)
Maksud : Calar balar (selepas kena libas)
Baloq Liat : Maksud : Malas
Balaih (ba-laih)
Makna : Curi
Contoh : "Kutu mana tah balaih kasut aku kat mesjid tadi"
Ban
Makna: Terusan yang digunakan untuk pengairan padi (kat kampung aku nih orang tanam padi).. kalau parit tu panggil parit jugak la
Beban (Be-ban)
bunyi "be" tu macam bunyi "be" dalam perkataan "bengong"
Makna: keras kepala/ degil/ buat dek aje.. (selalu digunakan kepada kanak-kanak..)
contoh : "Awat hang ni beban sangat haa..beqhapa kali mak cakap hang dok buat jugak"
C
Cabai
Maksud: cili
Celuih (ce-lu-ih)
Maksud : Muat (digunakan untuk pakaian/badan)
Contoh : Hang celuih la..kalau masuk kot tingkap..aku mana celuih nak masuk
Contoh : Kasut aku nih dah tak celuih..nak kena beli baru kot..
Cemerkap (ce-mer-kap)
Maksud : cuai / tidak berhati-hati
Cemuih (ce-mu-ih)
Maksud : Bosan
Cenge (ce-nge)
bunyi "nge" macam "nge" dalam perkataan "mengelat"
Maksud : Garang (boleh digunakan pada manusia dan binatang)
Cayaq (ca-yaq)
Maksud : cair
selalu digunakan bersekali dengan perkataan "ceroi" = cayaq ceroi
Contoh : kuah gulai tu cayaq ceroi
cebok
Maksud: gayung air @ bekas mencedok air
Ceroi (ce-roi)
Maksud : cair
selalu digunakan bersekali dengan perkataan "cayaq" = cayaq ceroi
Contoh : kuah gulai tu cayaq ceroi
ceghodong (ce-gho-dong) / cerodong
Maksud : tak tentu hala (hanya digunakan untuk manusia)
Contoh : budak-budak ceghodong tu bukan tau apa..yang depa tau melewaq saja malam-malam
combat
Maksud 1: drama combat (cite askar amerika lawan jerman dulu-sulu)
Maksud 2: serangga pada musim padi berwarna hitam dan berbau busuk
cenangau
Maksud: sejenis serangga yang bila masuk kedalam pusat manusia (kanak-kanak biasanya) menyebabkan bengkak
Chek
Maksud : Saya
Kata ganti nama apabila bercakap dengan orang yang lebih tua/ ibu/bapa/suami/kekasih (suami tak guna chek bila cakap dengan isteri)
Tidak digunakan sesama rakan sebaya atau mereka yang berumur lebih rendah dari penutur
Cebok (ce-bok)
bunyi "ce" seperti "che"
Maksud : Gayung / perbuatan mencedok air
Cunggit (cung-git)
Maksud : Jongket (satu bahagian lebih tinggi dari satu bahagian yang lain)
Papan cunggit : Maksud: Jongkang-jongket
Camoq (ca-moq)
Maksud : Berselerak / selerak
Chengkoi (cheng-koi)
Maksud : bengkok (merujuk kepada kecacatan tangan)
Choih
Maksud : muncul secara tiba-tiba (sejenis side effect dalam perbualan)
Contoh : masa aku duduk kat bawah pokok pelam tu...karim tiba-tiba choih ada kat depan aku..terkejut aku
celapak (ce-la-pak)
Maksud: Melanggar dengan kaki (sengaja @ tidak sengaja) dalam keadaan menerpa/melompat (bleh digunakan kepada manusia dan binatang)
Contoh : Emak : "amin hang pi halau ayam tu cepat..sat lagi dia celapak naik atas meja tu.."
Contiang (con-tiang)
Maksud : Conteng
Cucoq / coq
Maksud : Semua jenis kuih bergoreng (lihat juga Kuih)
D
Daje / dajai
Maksud : Dajal
Dak
Maksud : Tidak
Depa/lepa (de-pa)
Bunyi "de" macam "de" dalam perkataan "debab"
Maksud : Mereka
Dongga
Maksud : Jendul (kepala)
Jendul (Kredit)
E
Ekoq
Maksud: ekor binatang
Maksud 2: Judi (nombor ekor)
F
G
Gaqhik (Ga-Qhik)
bunyi kalau slang KL tu.."garik" (pelik la kalau bunyi slang KL ehehe)
Makna : hinaan - perempuan tak senonoh (digunakan kepada perempuan) biasa budak-budak la masa bergaduh tu..ada la keluar ayat nih..tapi org dewasa ada jugak guna ..
Contoh : "woi hang tu betina gaqhik"
Gabuih (ga-buih)
Maksud 1 : Menepis-nepis berulang-ulang dengan tangan untuk membuang kotoran/habuk (kerusi/pakaian dll)
Maksud 2 : Gabus
Gomoi (go-moi)
Maksud: Berguling-guling secara berpelukan antara dua individu/binatang (bergaduh)
Contoh : kucinn jantan Bedah bergomoi dengan dengan kucin jantan Peah kerana berebut kucin betina
Gebang
Maksud : cakap besar / cakap bohong
Gelemat (ge-le-mat)
Maksud : Kelam
Biasa digunakan bersama perkataan "gelap" = Gelap gelemat (macam jugak "kuih muih" dan "gunung ganang"
Gelut (ge-lut)
Maksud: Gesa / tergesa-gesa
Contoh : awat hang ni gelut sangat..nak pi mana?
Gelintey (ge-lin-tey)
Maksud : uli kecil-kecil menggunakan jari telunjuk dan ibu jari (kadang-kadang jari tengah)
Contoh : "hang tolong mak gelintey tepung ni.. mak nak buat kuih siput"
Ghodong (gho-dong)
Maksud : Redah
Contoh : aku pun tak tau jalan..jadi aku ghodong saja la
Ghapla (ghap-la)/ rapla
Maksud : cuai /lalai
asal dari bahasa arab " Ghaflah"
ghapla jingga = seseorang yang cuai, lalai + bengong sesikit ehehe
Gelema(ge-le-ma)
Maksud : Kahak
Gon
Maksud : Bukit kecil / bonggol jalan yang di buat untuk memperlahankan kelajuan kenderaan yang menggunakan jalan tersebut
Gu
Maksud : Pasangan / kumpulan
Contoh : bila mai si Mael tu cukup dah la gu depa nak pi mengai ikan
Ghabat (gha-bat)
Maksud : memanjat (bangunan , pokok dll)
Ganyah (ga-nyah)
Maksud: digunakan untuk kegunaan kasar
Contoh : aku tak kesah baju ni kotoq..memang aku beli nak buat berganyah pun..
Ghengau (ghe-ngau)
Maksud : Cakar (manusia / haiwan)
Contoh : hang main la dengan kucin tu..sat lagi dia ghengau hang..baru tau
Guqhuih (gu-qhuih)
Maksud : Mancis
biasa digunakan bersama perkataan "api" = "ghuqhuih api"
Geqhek/ gerek (Ge-qhek)
Maksud : Basikal
Gincah (gin-cah)
Maksud : menumpahkan air dengan banyak (seperti bermain air)
Contoh : budak-budak tu..bila mak depa takdak kat rumah depa dok bergincah ayaq kat telaga
Gurmit/ germit
Maksud 1 : pengasah pensel
Maksud 2 : mata mesin penebuk/ drill (dulu orang yang buat rumah kayu pakai drill tangan)
Gerau (Ge-rau)
Makna : Pasukan tukang masak.. yang memasak semasa kenduri kawin/arwah
H
Hang
Maksud : Awak /Kamu
Digunakan apabila bercakap dengan rakan sebaya atau mereka yang lebih muda dari penutur, jika digunakan kepada mereka yang dihormati atau yang lebih tua dilihat sebagai "kurang ajar"
Hangpa (Hang-pa)
Maksud : Engkau orang ("Korang"..kata orang KL)
Digunakan apabila bercakap dengan rakan sebaya atau mereka yang lebih muda dari penutur, jika digunakan kepada mereka yang dihormati atau yang lebih tua dilihat sebagai "kurang ajar"
Hambat
Maksud: kejar (cth dikejar anjing)
Haqhin (ha-qhin)
Maksud : Hancing
Habih
Maksud: habis
Heqhot (herot)
Maksud: senget
Honggaq
Maksud: perbuatan menggoyang-goyang (tiang / gigi)
Hawin
Maksud: perbuatan membaling ( macam baling bola boling)
Hanggau (hang-gau)
Maksud : cubaan mencapai benda yang jauh (hampir-hampir tak sampai)
seperti cuba mengambil makanan di hujung meja tetapi perlu meleweati makanan-makanan lain.
Hingaq (hi-ngaq)
Maksud : hingar / bising
I
J
Jeqheluih
Maksud: Jerlus / terpelosok kaki kedalam lubang
Juah
Maksud: megah/ berlagak
Jangguih
Maksud: gajus (buah)
K
Kanji
Maksud : bubur nasi yang dimasak dengan daging, rempah dan sayur (seakan-akan bubur lambuk)
Maksud 2 : Gam (gam buatan sendiri yang dibuat dengan tepung ubi campur air panas)
Kuih
Maksud : Semua jenis kuih yang tidak bergoreng (lihat juga "cucoq")
Kuih Raya :Biskut moden/ tradisional yang di buat untuk dimakan pada hari raya Aidilfitri atau Aidiladha (lihat juga "Roti")
Kasut
Maksud: Selipar, capal,sandal, kasut dan lain-lain yang di pakai pada kaki (semua dipanggil kasut)
Kawaq
Maksud : Pencuri
Kenjah (ken-jah)
Maksud : Sepah
Kentoi (ken-toi)
Maksud : Pendek/ Ketot
Ketot (ke-tot)
Maksud: Kecil/ pendek
Kemetot (ke-me-tot)
Maksud : Kecil/pendek/ketot
Kelepiaq
Maksud: tepis (menggoyang-goyang tangan dengan kuat kerana basah)
Kelmarin
Maksud : Semalam
Kelmarin dahulu : kelmarin (hari sebelum semalam)
Kambuih
Maksud: tanam
Kelebet
Maksud: perbuatan memeriksa/ check yang bersungguh-sungguh
Kapok
Maksud: Peluk
Keleboq
Maksud : Lumpur yang dalam (lumpur sawah, ada part yang dalam)
Ketoq
Maksud: bekas ludah
Kutey
Maksud: cubit
Katup
Maksud: Tutup
Keloi
Maksud: memanggil dengan kuat (siap dengan gaya)
Ketit
Maksud: gigit (serangga)
Ketegaq
Maksud: keras kepala/degil
Kumboi
Maksud: tumbong kelapa (bila dibelah kelapa yang htumbuh terdapat bebola potih didalamnya)
Kumboi (Kredit)
Kaboi
Maksud: Kumbang besar
Kampoi
Maksud: perbuatan menggulung (tali) boleh juga digunakan untuk perbuatan tergesa-gesa
Koman
Maksud: tak berkualiti ( rujuk juga 'lekeh' )
Kopet
Maksud : dompet duit / purse
kokko
Bunnyi - kok-ko
Maksud : Gendong di belakang (tanpa alat bantuan)
koq
Maksud: gelung air (saiz besar), longkang kongkrit
Kupang ( duit)
Maksud: Sen (kalau 1 ringgit = 1 ringgit juga la)
Contoh: sekupang (10 sen) , 2 kupang (20 sen), 4 kupang (40 sen) dan seterusnya... kecuali 1 sen (dipanggil 'seduit' atau 'duit seduit' ), 5 sen ( lima duit @ lima det)
Lain-lain = 25 sen (dipanggil 'suku') , RM 1.50 sen (dipanggil 'tengah dua ringgit') dulu zaman omputih ada 1/4 sen (dipanggil 'sekepiang') , selain dari tu macam bahasa biasa le 2.50 (dua ringgit setengah)
L
La
Maksud : Sekarang
Contoh : Hang mai sini la (sekarang) ni jugak...
Lasam (la-sam)
Maksud: keadaan nampak buruk dan kotor
Penjelasan: digunakan untuk merujuk kebanyakannya kepada keadaan kain/pakaian/tilam sahaja
Lepa (le-pa) /
bunyi "le" macam "le" dalam perkataan "lepat pisang"
Maksud : terlepas pandang
biasa diguna bersama perkataan "lambat" = "Lambat lepa"
Lambat lepa: Maksud : pantang terlepas pandang sedikit
Contoh: kucin ni..lambat lepa saja..dia bawak lari ikan tu
Lau
Maksud: Reban
Lemari
Maksud: almari
Lintaq
Maksud: halilintar
Laih
Maksud: letih tak bermaya (kelihatannya)
Lagu
Maksud 1: macam
Maksud 2: Lagu (muzik)
Landoq
Maksud: mengeleber / lanjut
Latam
Maksud: lanyak (macam perbuatan berlari diatas tilam/ benda tebal dan lembut)
Ligan
Maksud: kejar
lain-lain : 'aci ligan' (permainan kejar-kejar)
Lokoih
Maksud: kuyup (basah)
M
Mai
Maksud : Datang / Kemari
Lihat Juga Pi
Mandom
Maksud : Tidak bersemangat / tidak bermaya
Masuk jawi
Maksud: bersunat
Market
Maksud: pasar (tak ada istilah 'pasar' @ 'pasaq'.. orang kampung aku panggil 'market') kecuali pasar malam
Mengkalik
Maksud : tunggang langgang
Meremut / meqhemut (me-re-mut)
Maksud: ramai /banyak (halus)
Digunakan kepada manusia/serangga/ulat yang jumlahnya tidak terkira
Contoh 1 : "geli aku tengok ulat tu..meremut"
Contoh 2 : "meremut orang pi tengok konsert jom heboh tu..."
Meghi / meri (me-ghi)
Maksud: hilang anjal (loose)(getah)
Meledin
Maksud: meleding/ melengkung di hujung (papan)
Merinin
Maksud: menggelembung (bengkak nak pecah)
Melugai
Maksud: rasa loya/ nak muntah
Marka
Maksud: teman wanita/ lelaki
Mot
Maksud: bawak/ bonceng (tumpangkan orang lain dengan basikal/ motosikal)
Menyerit
Maksud: berdesup
Mentara (men-ta-ra)
Maksud : budak-budak @ pemuda @ pemudi yang membantu tuan rumah masa kenduri (layan orang kat khemah, angkat talam/dulang (dulu hidang ..mana ada catering), cuci pinggan dll.
Meghela (me-ghe-la)
Maksud 1 : gatal (perempuan)
Maksud 2 : sengaja cari pasal
Melewaq (me-le-waq)
Maksud: berkeliaran/ merayau
Meneghu / Meneru (Me-ne-ghu)
Maksud : Berpusu-pusu
Matgad (mat-gad)
Maksud : mud guard
Muhong (mu-hong)
Maksud : Tipu
Menaqsah (me-nak-sah)
Maksud : surau
Mottan (mot-tan)
Maksud: Rambutan
N
Ndoi
Maksud : Buaian
Nyoq
Maksud: Kelapa
O
P
Pi
Maksud: Pergi / Ke (tempat)
Contoh 1 : Bila hang nak pi (ke) KL ?
Contoh 2 : Hang dok tunggu apa lagi.. cepat pi (pergi ke) sekolah !!
Lihat juga : Mai
Pak tongko
Maksud: kuih cakoi
Pancin
Maksud: memilih
Pegu
Maksud: pasangkan (manusia/ haiwan)
Pekon
Maksud: perbuatan membaling (dengan benda panjang & ringan dari sisi pembaling)
Pelepong
Maksud: senapang buluh (yang guna buah cenderai sebagai peluru)
Perkin /pekin
Maksud: berjimat
peghongoih
Maksud: perengus
Pulut kacau
Maksud: wajik
Peknga
Maksud: lempeng kelapa
Punggai
Maksud: perbuatan membaling dengan benda kecil (cth batu kecil)
lain-lain : lihat juga 'hawin', 'tenggalong', 'balin'
Polok
Maksud: makan dengan lahap (penuh mulut)
Q
Qhebeh
Maksud: terkoyak sedikit
Qhedaih
Maksud: langgar
Maksud 2: hentam keromo
Qhunaih
Maksud: perbuatan mencabut (keruping)
Qhayan
Maksud: berangan / khayal
R
Roti
Maksud : Semua jenis roti DAN biskut (tiada perkataan "biskut" dalam kamus utara kampung aku)
Termasuk roti canai
roti kering = biskut
Lihat juga "kuih"
S
sat
Maksud: sekejap
Seqhelum (se-qhe-lum)
Maksud : Serlum (kasut/pakaian)
Seghegum (Se-ghe-gum) Sergum/ seregum
Maksud : Kusut Masai (biasanya merujuk kepada rambut yang kusut masai)
Contoh : rambut dia tu seghegum macam hantu maklimah balik rumah
sergum
Sagon
Maksud: sejenis makanan berbentuk serbuk dari kelapa
Seqon (se-qon)
Maksud: Sarang ayam (tempat ayam bertelur)
Semanggang (Se-mang-gang)
Maksud: fork basikal
Senyoh (Se-nyoh)
Maksud: perbuatan menekan & menolak muka lawan (bila marah)
Soq
Maksud : Sahur
Sintin (sin-tin)
Maksud : Sinting (melipat lengan baju/seluar)
T
Tang
Maksud : Dekat / Di
Contoh 1 : Hang la ni dok tang (dekat) mana?
Contoh 2 : aku la ni dok tang (di) sekolah lagi..
Tenyeh (Te-nyeh)
Maksud: menekan dan menggerak-gerakkan jari secara berputar
Tegheyak (Te-ghe-yak) (teriak)
Maksud: menangis
Teghebey (Te-ghe-bey)
Maksud: lastik
Terpeleot
Maksud: senget / bengkok
Tebiang (Te-biang)
Maksud: cari pasal / cari penyakit
Tibai
Maksud: sebat / pukul
Maksud 2: curi
Tinaih
Maksud: tekan sehingga mati (contoh tinaih kutu)
Maksud 2: potong (lumba)
Tawaq
Maksud: tawar
Telaga
Maksud: perigi
Tenggalong
Maksud: perbuatan membaling (menggunakan benda panjang) (cth kayu panjang)
Tokyu / toyu (tok-yu)
Maksud : Kicap
Kasut toyu : Maksud : kasut bola hitam jenis kanvas (budak-budak sekolah dulu ada pakai..jenis bata)
Tala
Maksud : Hala / menghala/ menuju
Contoh : Anjing tu lepas dia ligan kawan aku..dia tala mai kat aku pulak
Taut (Ta-ut)
Maksud : Joran-joran ikan kecil yang dipasang umpan dan dipacak di tali air/terusan dalam jumlah yang banyak untuk menangkap ikan haruan (biasanya la.)
U
V
W
X
Y
Z
No comments:
Post a Comment